Een mevrouw met Frontotemporale dementie woont in het verpleeghuis op een gesloten afdeling. Ze wil niet douchen. Is dit erg? De eerste dagen misschien niet, maar na langere tijd gaat mevrouw stinken en wordt ze steeds viezer. Het personeel in het verpleeghuis heeft alles geprobeerd maar krijgt haar niet onder de douche. Hoe gaat dit wanneer de Wet Zorg en Dwang van kracht is. Valt dit onder onvrijwillige zorg, en mag je als het moet mevrouw verplicht onder de douche zetten?
Kees Blankman, bijzonder hoogleraar Alzheimer Nederland, legt uit.
Veelgestelde vragen
Wat is de Wet zorg en dwang?
Wanneer dementie erger wordt, kan iemand met dementie minder goed beslissen of er zorg nodig is. Diegene denkt bijvoorbeeld dat alleen thuiswonen nog prima gaat, maar naasten zien dat dit niet meer goed lukt. Hulp van de thuiszorg of verhuizen naar een verpleeghuis kan nodig zijn. Als de persoon met dementie zich verzet tegen zorg, noem je dan 'onvrijwillige zorg'. Vanaf 1 januari 2020 is onvrijwillige zorg voor mensen met dementie geregeld in de Wet zorg en dwang (Wzd).
Voor wie geldt de Wet zorg en dwang?
De Wzd geldt voor alle zorgorganisaties en hun medewerkers. Verpleeghuizen, casemanagers, thuiszorg en dagopvang krijgen er allemaal mee te maken. De wet geldt niet voor zorg die familie en vrienden geven aan iemand met dementie.
Wat is onvrijwillige zorg?
Zorgorganisaties schrijven de afspraken over de zorg van iemand met dementie in een zorgplan. In het zorgplan staat bijvoorbeeld welke taken de verzorgende uitvoert en hoe vaak. Onvrijwillige zorg is zorg waar de persoon met dementie zich tegen verzet. Deze zorg kan over van alles gaan. Bijvoorbeeld:
- het geven van eten, drinken of medicijnen
- het verhuizen naar een verpleeghuis
- het geven van een bedrek
Wanneer mag onvrijwillige zorg?
Soms is er meer of andere zorg nodig dan in het zorgplan staat. Bijvoorbeeld omdat de persoon met dementie een gevaar wordt voor zichzelf of de omgeving.
Als de persoon met dementie of zijn naasten het niet eens zijn met de zorg, moeten zorgmedewerkers kijken of er een andere oplossing is. Pas als het echt niet anders kan, mogen ze onvrijwillige zorg geven. Dit mag alleen onder vaste voorwaarden. De zorgmedewerkers moeten een speciaal stappenplan volgen.