Vrijheid & Veiligheid

De Wet zorg en dwang (Wzd) beschermt mensen met een psychogeriatrische aandoening - zoals dementie - of een verstandelijke beperking tegen onnodige onvrijwillige zorg. Het uitgangspunt is ‘Nee, tenzij’. Na een voorbereidingstijd van 10 jaar is de wet op 23 januari 2018 aangenomen door de Eerste Kamer. Hij treedt in werking op 1 januari 2020. De Wzd gaat in de ouderen- en de gehandicaptenzorg de wet BOPZ vervangen. 

Meer artikelen over de Wet zorg en dwang lees je hier en hier

Onvrijwillige zorg is...

a) Tegen de wil van de persoon met dementie of diens wettelijk vertegenwoordiger:

• Gedwongen vocht, voeding, medicatie en medische of therapeutische behandeling.
• Beperking van de lichamelijke bewegingsvrijheid, waaronder fixatie en insluiten.
• Toezicht houden, bijvoorbeeld met domotica
• Onderzoek aan kleding of lichaam.
• Controle op aanwezigheid van drugs, alcohol en gevaarlijke voorwerpen.
• Leefregels opleggen (behalve huiselijke regels die nodig zijn voor een goed reilen en zeilen in de groep).

b) Als de persoon met dementie terzake wilsonbekwaam is, altijd:

• Beperking van lichamelijke bewegingsvrijheid, zoals fixatie en insluiten.
• Gedragsbeïnvloedende medicijnen (psychofarmaca) als die niet binnen de geldende professionele richtlijnen worden gegeven.

In deze gevallen gelden de regels voor onvrijwillige zorg altijd; óók als de persoon met 
dementie (of vertegenwoordiger) het ermee eens is en zich niet verzet.

Vrijheidsbeperking is het uitvoeren van onvrijwillige zorg. Vrijheidsbeperking kan fysiek (deur op 
slot of bedhekken) of psychisch (gedragsbeïnvloedendemedicatie) zijn. 

Vrijheidsbeperking? Nee tenzij:

• het probleem heel goed is onderzocht;
• er geen oplossing zonder vrijheidsbeperking is;
• gekozen wordt voor de oplossing die voor de betrokkene het minst ingrijpend is;
• deze oplossing zo kort mogelijk wordt ingezet;
• de nadelige gevolgen voor de betrokkene zo veel mogelijk worden weggenomen;
• er gelijk wordt gewerkt aan het ook weer afbouwen van de vrijheidsbeperking.

• Wilsbekwaamheid heeft te maken met beslissingen over zorg en gezondheid. Iedereen is wilsbekwaam, tenzij een deskundige arts heeft vastgesteld dat iemand voor een bepaalde beslissing wilsonbekwaam is.
• De diagnose dementie betekent niet dat de persoon meteen niet meer wilsbekwaam is. Zeker nu de diagnose dementie steeds vaker al in een vroeg stadium kan worden gesteld, kan de persoon nog veel zaken zelf regelen. Iemand is namelijk wilsbekwaam totdat het tegendeel blijkt. Bij het bepalen van wilsbekwaamheid gaat het om de vraag of de persoon met dementie de gevolgen van haar eigen handelingen, situatie of beslissing nog kan begrijpen. Als het onduidelijk is of iemand nog wilsbekwaam is, kan een gespecialiseerde arts om een oordeel worden gevraagd. Ook een notaris, (kanton)rechter, mentor, bewindvoerder of curator kunnen in hun werk voor de vraag komen te staan of iemand nog wilsbekwaam is. 

Lees hier meer over dementie en wilsbekwaamheid.