Les 5: Als iemand niet kan zeggen dat ze pijn heeft
- weet ik dat mensen met dementie vaak niet kunnen aangeven dat ze ongemak of pijn ervaren.
- weet ik dat het daarom belangrijk is om pijnsignalen te herkennen.
Pijn herkennen bij een persoon met dementie kan lastig zijn
Door de dementie kan ze moeilijker zelf aangeven of ze ergens last van heeft. Misschien zitten haar kleren te strak, zit ze niet prettig of heeft ze ergens pijn. Pijn en ongemak zijn niet alleen heel vervelend, chronische pijn is ook ongunstig voor het verloop van de dementie. Pijn voorkomen en bestrijden is daarom belangrijk. Door alert te zijn op pijnsignalen en daarop te handelen, help je iemand met dementie in alle opzichten.
In het volgende filmpje (kijkduur 1:41 minuut) leer je hoe je pijn kunt herkennen.
Over pijn
Stap 1: Wees alert op signalen van pijn
Iemand met dementie heeft evenveel en soms zelfs meer last van pijn dan iemand zonder dementie. Een lichte prikkel, zoals een strak zittend kledingstuk, kan voor haar al een bron van irritatie zijn. Ze weet niet waar de prikkel vandaan komt en hoe ze die kan oplossen. De prikkel verandert in pijn en die is echt. Zolang de prikkel blijft bestaan, neemt de pijn toe.
Het lastige is dat iemand met dementie die pijn misschien niet als zodanig herkent of door spraak- en taalproblemen niet duidelijk kan maken. Als zij niet duidelijk kan maken wat haar dwars zit of waar ze pijn heeft, is het voor de mantelzorger belangrijk om alert te zijn op haar pijnsignalen.
Stap 2: Zoek de oorzaak van de pijn
Ook als je weet dat iemand pijn heeft, wil dat nog niet meteen zeggen dat je weet waar de pijn vandaan komt. Die kan ontstaan door een pijnlijke aandoening of ziekte, zoals artrose, reuma, (bot)breuken, spierpijn, gebitsproblemen, wonden of ontstekingen. Maar de oorzaak kan ook liggen in schijnbaar eenvoudige prikkels.
Stap 3: Professionele hulp
Wanneer de mantelzorger niet kan achterhalen waar de pijn vandaan komt, is het verstandig om de (wijk)verpleegkundige, huisarts of casemanager om raad te vragen. De huisarts kan aanvullend onderzoek doen en zo nodig pijnbestrijding in gang zetten.
Stap 4: Hou de ontwikkelingen in de gaten
Als iemand met dementie pijnmedicatie krijgt of op een andere manier behandeld wordt voor pijn (ergotherapie, fysiotherapie) is het belangrijk dat de mantelzorger de effecten daarvan in de gaten houdt. Wordt de pijn zichtbaar minder en blijft dat effect stabiel? Zijn er bijwerkingen van de medicijnen zichtbaar? Alert zijn op mogelijke pijn blijft altijd een belangrijk aandachtspunt in de zorg voor iemand met dementie.
Downloads
In dit document staan de mogelijke pijnsignalen op een rij. Daarbij gaat het zowel om de gezichtsuitdrukking, als om het gedrag en de stemming van de persoon met dementie.
