Les 6: Als iemand moeite krijgt met slikken
- weet ik dat mensen met dementie problemen krijgen met slikken.
- weet ik waarom het belangrijk is om slikproblemen te herkennen.
- weet ik welke signalen dit zijn.
Vooral in een later stadium van dementie kan iemand problemen krijgen met slikken
Daardoor kan ze gaan opzien tegen eten en drinken en kan ze uitgedroogd of ondervoed raken. Het is dus van belang om deze problemen tijdig te herkennen en, als het even kan, te verhelpen.
Met de tips in deze les leer je slikproblemen te herkennen en we doen je manieren aan de hand om eten en drinken makkelijker te maken voor iemand met slikproblemen. Misschien kun je hier in je werk als vrijwilliger zelf je voordeel mee doen wanneer je mensen met deze problematiek helpt. Je kunt de tips uiteraard ook doorspelen aan de mantelzorger.
In onderstaand filmpje (kijkduur 2:00 minuut) vertelt Tieneke Bakker-Koopman wat de signalen zijn voor slikproblemen en hoe bij ouderen de slikklachten verminderd kunnen worden. Zij werkt als logopediste voor MagentaZorg, een woon-zorglocatie in Heerhugowaard
Onderliggende oorzaak vaststellen
Het is belangrijk dat de mantelzorger contact opneemt met de huisarts zodra hij merkt dat zijn naaste moeite heeft met eten of slikken. De arts zal eerst de oorzaak van de slikproblemen onderzoeken. Misschien heeft de persoon met dementie pijn in haar mond of keel, of gebitsproblemen die eten of slikken pijnlijk of vervelend maken. Zulke problemen zijn vaak te behandelen. Als iemand niet wíl slikken, heeft ze misschien gewoon geen honger of smaakt het eten haar niet.
Zorg voor de juiste eethouding
Heeft iemand inderdaad een slikstoornis, dan kan ze bang worden om zich te verslikken. Probeer er dan samen met haar en haar mantelzorger achter te komen hoe het slikken makkelijker kan worden. Daarbij kun je bijvoorbeeld letten op haar houding en haar eet- en drinkgerei.
Rechtop zitten
Laat de persoon met dementie rechtop zitten als ze iets eet of drinkt, liefst met haar hoofd iets naar voren.
Aangepast drinkgerei
Geef haar een laag kopje, beker of glas. Er zijn aangepaste schuine drinkbekers verkrijgbaar, waarmee je naaste haar hoofd tijdens het drinken tot de laatste slok rechtop kan blijven houden
Gebruik geen rietje!
Het gebruik van een tuitbeker of rietje bij slikstoornissen is geen goed idee. Hierdoor komt de slok erg snel binnen en neemt de kans op verslikken juist toe.
Kleine beetjes
Let er op dat iemand met slikproblemen kleine hapjes of slokjes neemt, en niet te snel achter elkaar.
‘Laag’ voeren
Geef als je iemand met slikproblemen voert, het eten niet te 'hoog' aan: wanneer ze haar hoofd achterover kantelt, schiet het eten of drinken sneller de luchtpijp in.
Druk zachtjes op de tong
Breng het eten in de mond met lichte druk op de tong. Dit maakt een hap beter voelbaar en stimuleert het slikken.
Raadpleeg een logopedist
Als de slikproblemen blijven bestaan, kan een logopedist eventueel advies geven.
Wat moet je doen als iemand zich verslikt?
- Als iemand zich verslikt in een vloeistof, laat haar dan voorover buigen (ondersteun haar daar zo nodig bij). Leg uit dat ze moet proberen rustig te ademen en krachtig te hoesten. Ga haar niet tussen de schouders slaan bij verslikken in drinken. Dat onderbreekt het hoestritme en dat is niet goed.
- Geef geen slokje water na het verslikken: dit maakt het alleen maar erger. De hoestprikkel kan dan weer uitgelokt worden;
- Als iemand zich heeft verslikt in vast voedsel, probeer dat dan eerst uit haar mond te halen;
- Lukt dit niet en hoest iemand niet (goed), laat haar dan iets vooroverbuigen, ondersteun haar en sla haar met de hiel van je hand een paar keer tussen de schouderbladen;
- Werkt dit ook niet, probeer dan de Heimlichmanoeuvre uit te voeren;
- Probeer rustig te blijven en waarschuw bij een dreigende verstikking altijd een arts of bel 112.
