Les 7: Als iemand steeds moeilijker thuis te verzorgen is
- weet ik welke lichamelijke problemen zich in latere stadia van dementie kunnen voordoen.
- weet ik dat het voor een mantelzorger daardoor steeds moeilijke wordt om de zorg thuis vol te houden.
Introductie
Of iemand nu Alzheimer heeft of een andere vorm van dementie, in de latere stadia van de ziekte gaat de lichamelijke achteruitgang steeds zwaarder wegen. Iemand met dementie gaat uiteindelijk slechter slapen en krijgt moeite om de plas of de ontlasting op te houden. Dat maakt de zorg thuis steeds lastiger vol te houden. En zal de mantelzorger zich oriënteren op (gedeeltelijke) zorg buitenshuis.
In onderstaand filmpje (kijkduur 3:01 minuut) vertelt GZ-psycholoog Christian Bakker over het onderwerp “Als thuis wonen niet meer gaat”.
In deze les vatten we kort samen waar je de mantelzorger naar kunt doorverwijzen voor nadere informatie over deze problemen. Maar geef vooral ook mee dat je alleen goed kunt blijven zorgen als je er zelf niet aan onderdoor gaat. Het is begrijpelijk dat partners of andere naaste familieleden de zorg zo lang mogelijk in de vertrouwde omgeving willen blijven bieden, maar dat kan alleen als mantelzorger zijn eigen grenzen in de verzorging van zijn naaste niet uit het oog verliest.
Slaapproblemen
Naarmate de dementie vordert, verandert bij alle vormen van deze ziekte het slaapritme. Iemand met dementie wil eerder of juist later naar bed dan normaal, kan lang wakker liggen voor ze inslaapt, rusteloos slapen en intensief dromen. Ook dwalen in de nacht, extreem vroeg opstaan en niet weten waar ze is als ze wakker wordt, maken het voor de mantelzorger heel vermoeiend om de zorg thuis vol te blijven houden.
Hoe het slaapgedrag van iemand met dementie ook verandert, het belangrijkste is dát ze slaapt. Een eerste stap is dat de mantelzorger eerst probeert uit te vinden wat de reden van de slapeloosheid is. De slaapproblemen kunnen een lichamelijke oorzaak hebben, die misschien opgelost kan worden. Het geven van slaapmiddelen, zelfs van een natuurlijk middel als melatonine, moet altijd gebeuren in overleg met de arts, want iemand met dementie kan daar nog verwarder van worden.
Blijven de problemen bestaan, dan is het altijd nodig om extra hulp in te schakelen. Een mantelzorger die chronisch te weinig slaapt krijgt door de slaapproblemen van zijn naaste, kan overwegen om tijdelijke opvang te regelen.
Incontinentie
Wanneer iemand zijn urine of ontlasting niet goed kan ophouden, heet dat incontinentie. Vaak heeft de incontinentie een lichamelijke oorzaak die weinig met de dementie te maken heeft zoals een blaasontsteking of urineweginfectie. Bij mannen kan de prostaat opspelen. Maar ook verstopping of bijwerkingen van medicijnen kunnen leiden tot incontinentie. Dit soort lichamelijke oorzaken kan vrij eenvoudig worden verholpen. Adviseer de mantelzorger daarom om altijd eerst naar de huisarts te gaan als zijn naaste last krijgt van incontinentie.
Tips voor de omgang met incontinentie
Ook voor iemand met dementie is incontinentie verwarrend en gênant. Ze kan ervan in de war raken omdat ze niet begrijpt hoe het kan dat ze in haar broek plast. Zo kan ze er toe komen het bewijs van het ongelukje te verstoppen of weg te gooien, en een smoes te vertellen waarom ze ineens andere kleren aan heeft. Maar het kan ook zijn dat ze zich nauwelijks bewust is van haar natte broek. Hieronder vind je verschillende tips voor jou en de mantelzorger voor de omgang met incontinentie:
Niet boos worden
Het is belangrijk om niet boos te worden op de persoon met dementie. Ze heeft meer baat bij steun en bevestiging dan bij gemopper.
Blijf respectvol
Het verschonen is vervelend, maar probeer je over je gevoelens van afkeer heen te zetten. Alleen dan kun je haar respectvol en tactvol helpen.
Zorg voor een goede hygiëne
Incontinentie kan voor huidirritatie zorgen. Help de persoon met dementie als het kan om zichzelf te wassen met warm water en een milde zeep. Daarna is het belangrijk dat de huid goed wordt afgedroogd en de kleding en/of het beddengoed zo snel mogelijk worden gewassen.
Wees extra alert op doorligplekken
Is iemand bedlegerig, dan kan incontinentie voor doorligplekken zorgen. Hygiëne is in zulke gevallen extra belangrijk.
Help ‘ongelukjes’ voorkomen
Om te voorkomen dat de persoon met dementie in haar broek plast, kun je haar helpen op tijd naar het toilet te gaan. Dit kun je simpelweg doen door haar eraan te herinneren, of door haar op vaste tijden naar het toilet te brengen. Het helpt ook als het toilet makkelijk vindbaar en herkenbaar is en de kleding van de persoon met dementie snel en gemakkelijk uit te trekken is voor haar.
Niet te veel drinken voor het slapen gaan
Opstaan om te gaan plassen kan ’s nachts extra lastig zijn.
Gebruik hulpmiddelen om de gevolgen van incontinentie te verzachten.
Je kunt kussens, matrassen en dekbedden beschermen met speciale hoezen. Er zijn ook absorberende, wasbare lakens en kussenslopen in de handel die ervoor zorgen dat iemand droog blijft. Incontinentieluiers zijn er voor dag en nacht. Bij de thuiszorgwinkel kunnen ze goed adviseren en zijn de meeste hulpmiddelen verkrijgbaar.
