Oud en zelfstandig in 2030, een reisadvies. Dat is de titel van het advies van de Commissie Toekomst Zorg Thuiswonende Ouderen (TZTO) onder leiding van Wouter Bos. Maar hebben we zicht op de eindbestemming? Het roer moet om. Dat is de centrale boodschap van de commissie. Maar de impact van het advies is verreikend en lijkt gedreven door vooral financiële argumenten. “De aanbevelingen (…) richten zich op versterking en versnelling van een beweging die al gaande is.” Maar daar knelt het nu juist: keer op keer loopt die ‘beweging’ toch langzamer en anders dan gedacht! Nadenken over vergezichten is prima; zo lang we de menselijke maat niet uit het oog verliezen! De opdrachten zijn helder: Ga (ver)bouwen, Ga digitaal en Werk samen. Deze opdrachten ondersteunen we mits maatwerk in stand blijft. Voor mensen met dementie is dit de sleutel naar succes.
Ga Bouwen: dementievriendelijk
In de komende periode zal het aantal mensen met dementie stijgen tot een half miljoen. Hier ligt een niet te onderschatten opgave. Nieuwe (kleinschalige) woonvormen zijn dringend gewenst. Maar wel met visie en praktijkervaring gerealiseerd en niet vanuit een bouwopgave en paniek. Alzheimer Nederland pleit voor experimenten met woonvormen tussen thuis en verpleeghuis in die geschikt zijn voor mensen met dementie. Bijvoorbeeld flexibele woonruimte in de buurt, zodat de mensen niet ver van hun familie af hoeven te gaan wonen en de druk bij de verpleeghuizen minder hoog oploopt. En zodat de overgang van thuis naar verpleeghuiszorg geleidelijk is. Maar dat betekent nu beginnen!
Ga Digitaal: maar wel met een vangnet
Ga digitaal is een aantrekkelijk advies maar niet voor iedereen. Hoe reëel is het om een oudere met dementie proberen wegwijs te maken op een iPhone of iPad? Mensen met dementie kunnen nog volop participeren in de maatschappij maar de digitale weg is er vaak één met drempels. De ondersteuning is beperkt. Daarnaast zien we overigens dat ook in de zorg de inzet van eHealth nog in de kinderschoenen staat. Er moet ons inziens een programma komen gericht op de ontwikkeling van bruikbare en aantrekkelijke eHealthtoepassingen voor mensen met dementie en mantelzorgers en een programma gericht op professionals om het gebruik van technologische innovaties door mensen met dementie en mantelzorgers te stimuleren en daarop aan te sluiten (inclusief skillslabs) in samenwerking met hogescholen. Daar zit de energie. Niet in het opleggen van een verplichte snelheid op de digitale snelweg.
Ga Samenwerken: formele én informele zorg
Ga samenwerken is een prachtig advies en uit ons hart gegrepen. Maar dat vraagt om het wegnemen van administratieve drempels tussen de verschillende financieringspotjes en de zorgvraag centraal stellen. Het vraagt om het verbinden van de formele en informele zorg zonder direct de werklast van mantelzorgers te onderschatten en nog meer van hen te vragen. Het vraagt om een constructieve houding van zorgaanbieders in plaats van de oproep tot versobering. Het vraagt om meer bekendheid en een grotere inzet van de casemanager dementie, het voorbeeld van een professional en vertrouwenspersoon die door de lijnen heen werkt en zorg verbindt met een sociale benadering. Cruciaal daarbij is dat we aandacht blijven houden voor een dementievriendelijke samenleving, zodat de buren, mensen in de buurt, de kapper, de buschauffeur, de caissière, de apotheker allemaal op een goede manier kunnen omgaan met mensen met dementie.
Een beweging is goed maar dan één met daden. Niet het wiel opnieuw uitvinden, maar doorgaan op wat er is. Dichtbij de mensen.