Onderzoek dagactiviteiten mensen met dementie

Op verzoek van het Ministerie van VWS heeft Movisie in het voorjaar van 2021 onderzoek gedaan naar het huidige aanbod van ontmoetingsmogelijkheden en zinvolle dagactiviteiten voor mensen met dementie in Nederland. Het onderzoek is in samenwerking met VNG uitgezet onder alle gemeenten.

Zinvolle dagactiviteiten zijn voor mensen met dementie en hun naasten van belang om meerdere redenen. In de eerste plaats om zoveel als mogelijk gezond te blijven, in de tweede plaats om in contact te blijven met anderen en in de derde plaats om te leren omgaan met (de gevolgen van) dementie.

Mensen met dementie geven aan dat hun kwaliteit van leven wordt verbeterd wanneer zij zich nuttig voelen, plezier beleven aan activiteiten en sociale contacten onderhouden. Het aanbieden van zinvolle activiteiten biedt een mogelijkheid tot sociale participatie voor mensen met dementie. Vooral het van betekenis kunnen zijn voor een ander, maakt het leven van mensen met dementie de moeite waard. Bij het bieden van persoonsgerichte zorg is het ook belangrijk om iemand ruimte te geven voor eigen initiatief. Zinvolle dagbesteding heeft niet alleen een gunstig effect op de persoon zelf, maar ook op mantelzorgers. Het kan voor beiden een vorm van respijt zijn, juist ook om het in de thuissituatie vol te kunnen houden.

Nationale Dementiestrategie

In het najaar van 2020 werd de uitwerking van de Nationale Dementiestrategie 2021–2030 aan de Tweede Kamer aangeboden. Een van de doelstellingen is: ‘In 2030 heeft 80% van de thuiswonende mensen toegang tot een ontmoetingscentrum voor mensen met dementie in de nabijheid van hun eigen woning. Hier krijgt men het aanbod van zinvolle activiteiten.’ In de praktijk betekent dit dat mensen met dementie elkaar moeten kunnen ontmoeten in ontmoetingscentra, dat ze informatie over dementie krijgen en de mogelijkheid hebben om zinvolle activiteiten uit te voeren, zoals (vrijwilligers)werk. En dat ze hierbij ondersteuning kunnen krijgen van deskundigen/professionals en vrijwilligers. Dit is conform de aanbevelingen uit de Zorgstandaard Dementie (2020).

Resultaten onderzoek

• In meer dan de helft van de gemeenten maakt nog geen 50% van de thuiswonende mensen met dementie gebruik van zinvolle dagactiviteiten vanuit de Wmo. De 80% uit de Nationale Dementiestrategie (zie kader) is nog vrijwel nergens realiteit.
• Gemeenten willen naar een situatie waar de wensen en behoeften van mensen met dementie leidend zijn in het aanbod van zinvolle dagactiviteiten, maar op dit moment wordt er nog veel vanuit aanbod geredeneerd.
• Gemeenten zien meer kansen in het samenvoegen van aanbod en beter benutten van voorzieningen dan het uitbreiden van het bestaande aanbod.
• Burger- en buurtinitiatieven zijn belangrijk om te betrekken bij het aanbieden van laagdrempelige dagactiviteiten in de wijk, maar willen zoveel mogelijk autonomie over hun initiatief behouden met zo weinig mogelijk invloed vanuit gemeenten of welzijnsorganisaties.
• De beweging naar het voorliggende veld en voorliggende voorzieningen zou volgens gemeenten gepaard moeten gaan met beschikbaarstelling van financiële middelen.
• Bij de transformatie van het huidige aanbod is er aandacht voor doe-gerichte en belevingsgerichte activiteiten.
• Aanbieders van ontmoetingscentra en Odensehuizen, belangrijke voorzieningen waarin dagactiviteiten wordt voorzien, geven aan structureel te worstelen met financiën.
• Vervoer wordt nog altijd als een belangrijk knelpunt gezien bij de realisatie van dagactiviteiten; de noodzaak van lokaal en dichtbij organiseren van dagactiviteiten wordt hierdoor onderstreept.

Het rapport van het onderzoek zal aan de Tweede Kamer worden verzonden.